مقررات ملی ساختمان چیست

مجموعه مقررات ملی ساختمان که فراگیرترین ضوابط موجود در عرصه ساختمان می باشد ، بی ‌تردید نقشی موثر در رسیدن به اهداف عالی تامین ایمنی ، بهداشت ، سلامت و صرفه اقتصادی فرد و جامعه خواهد داشت که رعایت آن ، ضمن تامین اهداف مذکور ، باعث ارتقای کیفیت و همچنین افزایش عمر مفید ساختمان ‌ها می ‌شود.
اگرچه مقررات مذکور ، به خودی خود متضمن کیفیت ساختمان‌ ها نمی باشد و لازم است تا در کنار تدوین این مقررات ، به موضوع ترویج و آموزش آن در جامعه مهندسی کشور به صورت خاص و آحاد مردم به طور عام از یک سو و ایجاد نظامی کارآمد جهت اعمال و کنترل این مقررات و تنظیم روابط دخیل در ساخت و ساز ، مسئولیت ‌ها ، شرح وظایف و مراحل قانونی اقدامات ساخت ، توسعه بنا ، تغییر کاربری و دیگر موارد مربوط به ساختمان از سوی دیگر توجه شود.
سازمان نظام مهندسی و کنترل ساختمان نیز به عنوان بخشی از سلسله مراتب لازم جهت اجرای دقیق مقررات ملی ساختمان و افزایش کیفیت خدمات مهندسی و همچنین نظارت بر حسن اجرای خدمات ، ارتقای دانش فنی صاحبان حرفه‌ های مربوط به صنعت ساختمان و الزام به رعایت مقررات ملی ساختمان ، مطابق قانون تشکیل شده است.
ولی با وجود تمامی این تشکیلات و اصولی که بر اجرای بهتر فرآیند ساختمان سازی و نظارت بر اجرای آن گرفته شده است ، موضوع صلاحیت و اجرای پروژه ساختمان از چالش ‌های مهم در این حوزه می باشد.
به طور کلی به مجموعه ‌ای از ضوابط فنی ، اجرایی و حقوقی در طراحی ، بازرسی و اجرای عملیات ساختمانی که شامل تخریب بنا ، نوسازی و بازسازی ساختمان قدیمی ، گسترش بنا ، تعمیر و مرمت اساسی ، تغییر کاربری و همچنین بهره برداری از ساختمان را مقررات ملی ساختمان می گویند ، که به هدف تامین ایمنی ، عمر مناسب ، آسایش و راحتی ، بهداشت و صرفه اقتصادی تهیه گردیده است و در قبال بیست و دو جلد کتاب ارائه می شود. که این مقررات شامل موارد ذیل می باشد:

1. تنظیم مقررات ملی ساختمان
2. سلسله مراتب تنظیم مقررات ملی ساختمان
3. انتشار مقررات ملی ساختمان

تنظیم مقررات ملی ساختمان

وزارت مسکن و شهر سازی کشور ، اقدام به طراحی و تدوین این مقررات می نماید.

سلسله مراتب تنظیم مقررات ملی ساختمان

بعد از تهیه پیش نویس اولیه از مقررات ، در جلسات هر کارگروه تخصصی مورد بحث و تبادل نظر قرار می گیرد ، اگر نیاز باشد در مقررات تغییر و یا اصلاحی صورت می گیرد. پس از آن به وزیر مسکن جهت ابلاغ به شوراهای مسکن کشور پیشنهاد می شود.

انتشار مقررات ملی ساختمان

لیست 22 جلد کتاب به شرح ذیل می باشد:

1- تعاریف
2- نظامات اداری
3- حفاظت ساختمان ها در برابر حریق
4- الزامات عمومی ساختمان
5- مصالح و فرآورده‌های ساختمانی
6- بارهای وارد بر ساختمان
7- پی و پی سازی
8- طرح و اجرای ساختمان هایی با مصالح بنایی
9- طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه
10- طرح و اجرای ساختمان های فولادی
11- اجرای صنعتی ساختمان ها
12- ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا
13- طرح و اجرای تاسیسات برقی ساختمان ها
14- تاسیسات مکانیکی
15- آسانسورها و پله‌ های برقی
16- تاسیسات بهداشتی
17- لوله کشی گاز طبیعی
18- عایق بندی و تنظیم صدا
19- صرفه‌ جویی در مصرف انرژی
20- علائم و تابلوها
21- پدافند غیرعامل
22- مراقبت و نگهداری از ساختمان‌ ها

چه افرادی باید مجری ساختمان ‌سازی باشند

یکی از مقررات مهم مربوط به رعایت قواعد فنی در طراحی و اجرای ساختمان‌ ها ، مبحث دوم مقررات ملی ساختمان تحت عنوان نظامات اداری مربوط به آیین ‌نامه ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان می باشد که در تیرماه 1383 به پیشنهاد وزارتخانه‌ های مسکن و شهرسازی (راه و شهرسازی فعلی) و کشور به تصویب هیات وزیران رسید و لازم‌الاجرا گردید.
ماده 5 این آیین ‌نامه مقرر نموده است که تمامی طراحی ‌ها از جمله معماری ، سازه ، تاسیسات برقی و مکانیکی باید از طرف اشخاص حقوقی یا دفاتر مهندسی طراحی ساختمانی صلاحیت ‌دار که دارای پروانه اشتغال می باشند ، به عنوان طراح تهیه شود.
ولی یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در خصوص عملیات اجرایی ساختمان بود ، تا پیش از ابطال ماده 9 این آئین ‌نامه ، در این ماده آمده بود که عملیات اجرایی ساختمان را باید اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان به عنوان مجری ، طبق دستورالعمل ابلاغی از طرف وزارت راه و شهرسازی انجام دهند و مالکان جهت انجام کارهای ساختمانی خود مکلف ‌اند که از این‌ گونه مجریان استفاده نمایند.
همچنین در ماده 10 نیز تاکید شده بود که شهرداری ‌ها و دیگر مراجع صدور پروانه ساختمانی موظف‌ اند نام و مشخصات مجری واجد شرایط را که از طرف مالک معرفی شده و نسخه‌ ای از قرارداد منعقد شده با او را که در اختیار شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قرار داده است ، در پروانه مربوط قید نمایند.
ولی با ابطال ماده 9 آئین ‌نامه ، کار عملیات اجرایی ساختمان که تا پیش از این در اختیار شرکت‌ های پیمانکاری و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان بود ، از دست آن ها خارج و مقررات دیگری جایگزین مقررات قبلی گردید.
وزارت راه و شهرسازی در این راستا در بخشنامه‌ ای به سراسر کشور ، بر ضرورت اجرای دستورالعمل طریقه فعالیت سازندگان مسکن و ساختمان (مجریان ذیصلاح) مصوب 1387 تاکید کرد و اینگونه بود که تکلیف مجریان ذیصلاح بر اساس دستورالعمل قبلی مجددا برقرار شد.
بر اساس ماده یک این دستور العمل ، سازندگان دارای پروانه صلاحیت شامل سازندگان حقیقی و حقوقی ساختمان دارای پروانه اشتغال از وزارت مسکن و شهرسازی شناخته شدند.
بر اساس این تعریف ، سازنده حقیقی شامل مهندس ، کاردان فنی ، دیپلم فنی ، معمار تجربی و سازنده حقوقی شامل شرکت یا موسسه دارای پروانه اشتغال بکار معرفی شدند. بر اساس ماده 4 دستورالعمل نیز میزان ظرفیت اشتغال مجاز مهندسان ، کاردانان ، معماران و شرکت ‌های مهندسی تعیین شد به صورتی که اشخاص حقیقی حداکثر تا سه هزار مترمربع و شرکت ‌های رتبه ‌بندی شده در سازمان مدیریت حداکثر تا 70 هزار مترمربع می ‌توانند پروژه قبول نموده و در آن مشغول به فعالیت شوند.